Veenhuizen.

Mijn leven in Veenhuizen, 1952-1967.

MIJN VERHUIZING is in 1952 / 1953.

Wij verhuizen van Halerbrug naar De Fledders, de reden is te vinden bij:

Opa Goossen Braker.

De nieuwe boerderij staat tussen Veenhuizen, Zuidvelde en Westervelde, gemeente Norg.

Van Halerbrug naar.....................Wij gaan van x naar o in 1953..............De Fledders.

MIJN VERHUIZING IN 1952 / 1953

De verhuizing is in 1952 maar de boerderij is nog niet klaar en we gaan tijdelijk naar een zomerhuisje in Norg.

We wonen in het zomerhuisje Oosterduinen 322. In mei gaan we naar de boerderij, we slapen tijdelijk in een schuurtje, later kippenhok.

De Fledders voor onze komst in 1952/1953.

In 1952 staan al enkele boerderijen op De Fledders en ze zijn nog druk aan het bouwen, er komen nog een paar boerderijen bij. De onze is ook nog niet klaar als we moeten verhuizen.

Op de hoek van De Fledders is sinds 1935 een kamp, genaamd "De Fledders".

Werkkamp De Fledders. Kaartje. Gevangene in het kamp, 1942. Luchtfoto van het kamp "De Fledders". Naambord. Het kampadres op een brief verstuurd uit het kamp in 1942. Met deze borden kwamen de Joodse gevangen op de foto, 1942. Groeten de Fledders kamer 1, 2 en 3.

KAMP "DE FLEDDERS", dit was een Rijkswerkkamp.

Nieuws over "De Fledders":

1935:

*Het kamp is gebouwd rond 1935. Er is 1 grote barak met 4 kamers, en wc. barak, machinekamer en een opzichters woning.

*Eerst komt er de werkverschaffing in voor de ontginning van de woeste grond in dit gebied, de werklozen werden hiervoor ingezet.

1940:

*De werklozen vertrekken weer.

*Er komen er Joodse vluchtelingen uit Duitsland in het kamp De Fledders.

*Daarna komen er Joodse dwangarbeiders.

1942:

*In 1942 waren er 120 Joodse dwangarbeiders, ze zijn in op Jom Kipoer 1942 gedeporteerd via Westerbork naar de vernietigingskampen in Duitsland. Ze hebben het niet overleefd. Nu staat er een gedenkplaat, waar eens het kamp "De Fledders" was.

1943:

*Een korte tijd verbleven er afgedankte minnaressen van Duitse officieren en hun kinderen in het kamp.

1945:

*Na de oorlog komen er NSB ers in het kamp en van collaboratie verdachte personen.

*In augustus komen er kort daklozen uit Beilen in het kamp, A.J. Dijksterhuis, (moeder, man, vrouw en 4 kinderen (12-21 jaar), Wed. Beugel (met 2 zoons), F. Gerding (man, vrouw en kind), J. Vaartje (man, vrouw en kind, 1 jaar).

1946:

*Het rijks werkkamp "De Fledders vraagt een kantine beheerder, vast loon f10 per week en winst uit het bedrijf.

1947, 1948, 1952:

*Er kunnen kinderen zomers vakantie houden in het kamp van De Fledders. Het is voor oorlogsslachtoffertjes, wezen en half-wezen. De stichting "Het vierde Prinsenkind" organiseerde deze vakanties. In 1952 logeren er gehandicapte jongeren tijdens een vakantie

1951:

*In 1951 komt er een groep van ongeveer 80 Molukkers in het kamp. Toen kreeg het kamp de naam: Moluks woonoord De Fledders. Er is een oproep om kleding in te zamelen.

*Er is een plechtige herdenking met een vlaggenparade. Veel genodigde autoriteiten kwamen niet opdagen. Ds. van Haeringen uit Veenhuizen kwam wel en hoopte dat er voor de Ambonezen gelukkiger tijden uit zou breken. Er werd veel gezongen.

*In oktober zijn er 250 te werk gestelde arbeiders van DUW (Dienst uitvoering Werken),in het kamp De Fledders. Ze staken soms, ze vinden f0.57 per uur te weinig.

*Er is hooglopende ruzie tussen de 2 arbeiders A.M. en A.H.R. in het kamp De Fledders, er kwam een mes aan te pas. A.H.R. moest naar de geneeskundige dienst.

1952:

*Er word door K. van Houten 105 populierenbomen verkocht, de bomen staan in Ontginning "De Fledders"

*Er word 75 percelen boeren-geriethout en brandhout verkocht door K. van Houten.

*De brandweer van Norg komt bij de landbouwer J.V. van De Fledders, hij heeft brand in korenmijten. Er ging stro en koren verloren en er was schade aan de dorsmachine e.d., schade f10.000, het was verzekerd.

*Er komen 300 invalide kinderen naar het kamp De Fledders voor vakantie. Er staat een oproep in de krant voor een automobilist die een verlamd meisje uit Heemstede naar De Fledders wil brengen en halen voor een vakantie week. De meisjes in het kamp die op vakantie zijn noemen het kamp: In de wolken. "Het vierde Prinsenkind" organiseerde deze vakanties na de oorlog voor kinderen. Ook was er voor de jongens een auto tocht geregeld, er gingen 25 auto 's mee.

1953:

*Onze boerderij is klaar, De Fledders 6, we gaan er wonen.

*In 1953 woonden Wolter Waninge en Femmigje Lijster nog in het Kamp De Fledders.

Wolter Wanninge (1908-1969)

trouwde Hoogeveen 16-5-1931

Femmigje Lijster (1907-1976),

kinderen:

1. Annigje (1932-)

2. Anna (1935-)

3. Harmina (1937-)

ze woonden eerst te Pesse.

1953:

*Er worden door de Staatsdomeinen nieuwe boerderijen verpacht. Je moet je melden op kamp De Fledders. Het gaat om 3 boerderijen te Elsloo, 1 te Fochtloërveen en 3 te De Fledders.

* De boerderijen De Fledders 1, 3, 4, 5 zijn klaar en worden bewoond.

*Er komen SS ers naar De Fledders, het zijn mannen die als krijgsgevangene in Rusland hebben vastgezeten en nu zijn vrijgelaten. Er komen 35 mannen naar De Fledders, maar ze worden na 3 dagen in vrijheid gesteld.

1954:

*De gemeente Norg besluit dat waterleiding voor de 8 bestaande en 3 te bouwen boerderijen en het kamp niet uit kan, het is te duur!

*J. Oldenkamp, De Fledders, bied 3 ha. Eigenheimers aan, je kan ze direct rooien.

*Er is een kringgrafurnenveld gevonden, bij De Fledders.

*A. Braker vraagt aardappelrooiers, ontginning De Fledders.

*Boerderijen De Fledders nr. 2 en 7 zijn klaar en worden bewoond.

*H. Weites, De Fledders is tot vertegenwoordiger gekozen van de schoolkring, voor de o.l. school te Westervelde.

1955:

*E. en K. van Houten bieden tegen elk aannemelijk bod Voran aardappelen aan, Ont. De Fledders.

*J. Oldenkamp en A. Oldenkamp-Kinds zijn 25 jaar getrouwd, ze wonen De Fledders.

Jan Oldenkamp (1907-1998)

arbeider, landbouwer

trouwde Beilen 2-5-1930

Albertje Kinds (1908-1996)

kinderen:

1. Hendrik (1931-2019)

2. Lambert (1933-2009)

3. Gezina, Sientje (1838-)

4. Jan (1941-)

5. Geert (1943, 7 weken)

6. Geert (1945-1946)

7. Nn. (1947)

Ze zijn in 1990, 60 jaar getrouwd.

1955:

*De kantine barak van het voormalig kamp De Fledders word te koop aangeboden, hij is 21 m. lang en 7.5 m. breed.

*A. Braker bied Eigenheimers aan, tel. nr. 5928-224

1956:

*De weg van De Fledders wordt verhard, een wegwerker uit Opende kwam hiervoor op de brommer. Hij reed tegen een ree aan. De ree liep verder en de wegwerker had een hersenschudding volgens dr. Elzenga en een zwaar beschadigde brommer.

Nicolaas J. Elzenga (1906-1992)

arts

trouwde

M. Honingh

kind:

1. Christina J. (1948-)

1953 en 1956: M. Elzenga-Honingh vraagt voor het Groene Kruis te Norg gezinsverzorgsters

Nicolaas J. Elzenga (1906-1992)

arts

trouwde Norg 22-5-1934

Elizabeth F. Olieslagers (1908-1966)

echtscheiding 1945

kinderen:

1. Pieter (1934-2021)

orthopedisch chirurg

2. Marie I.F. (1937-)

3. Ida E.J. (1943-1992)

4. Marlette E.

1958: N.J. Elzenga is 25 jaar arts.

1970: Dokter Elzenga stopt.

1957:

*De Domeinen verkopen: 1 woonbarak (24x8x5 m.), 1 barak (16x5x5 m.), 1 bergschuur, 1 urinoirgebouwtje, 1 toegangshek, en 300 tegels van het Kamp "De Fledders".

* K. van Houten, De Fledders, stopt met de boerderij en verkoopt: Ferfuson dieseltractor, en veel landbouw werktuigen.

* De heer Vos vraagt om een straatlamp op de plek waar De Fledders uitkomt op de Asserstraat, de raad gaat er naar kijken.

1959-1960:

In 1959/1960 is het kamp "De Fledders" afgebroken.

1959:

*H. Wieland wil voor andere boeren de stalmest verspreiden.

*Bij Wieringa werd een bromfietser door een hond aangevallen, dr. Elzenga verleende hulp.

1965:

*Henderika de Groot overleden, 47 jaar.

Eelke ten Hoor (1916-2003)

trouwde Norg nov. 1939

Henderika de Groot (1917-1965)

kinderen:

1. Pieter (1940-)

2. Henk

1965:

*Hendrik Weites overleden, 47 jaar

Hendrik Weites (1918-1965)

trouwde Anloo juli 1943

T.H. Kremer (1924-2013)

kinderen:

1. Frits (1943-2021)

2. Lammie

3. Alberdina (1949-)

4. Jannie

1966:

*Asser militairen verlenen hulp. Ze maken de weg vrij in februari van sneeuw, voor de geïsoleerde bewoners van De Fledders.

1967:

*Vos heeft een loonbedrijf, De Fledders 10.

1968:

*A. Braker biet ganzen aan, volop aan de leg.

1969:

*Er is een verkoping van 4.5 ha. groenland in De Fledders, Talens verkoopt het aan Stevens voor f28.000. Stevens verkoopt het weer door aan E.R. Tonckens te Westervelde.

1971:

*A. Braker verkoopt 2000 slachtkippen voor f2.25 per stuk.

1972:

*Wegens verhuizing verkoopt L.J. Wieringa een AEG fornuis.

*Stichting het Drentse Fietspad wil een fietspad aanleggen vanaf de school van Huis ter Heide via De Fledders naar Westervelde, de gem. Norg geeft toestemming.

*A. Braker verkoopt 2500 slacht- en leg kippen á f3 per stuk.

1974:

*A. Braker verkoopt 1500 bruine slachtkippen á f3.

1977:

*G. Braker bied 1200 slacht- en legkippen aan á f3.40 en volop verse eieren.

1978:

*G. Braker bied een complete inrichting van een varkenskraamstal aan.

1979:

*Eise Oosterbring is door een ongeval om het leven gekomen, 26 jaar.

1982:

*G. Braker bied slachtkippen aan a f 3, en veertig voor f100.

*Rensje Oostenbring- de Weerd overleden, 65 jaar.

Jan Oostenbring (1918-2001)

trouwde Norg 1942

Rensje de Weerd (1917-1982)

kinderen

1. Klaas

2. Janny

3. Lydi

4. Hennie

5. Roelie

6. Eise (1953-1979)

1983:

*Joop Vos is door een ongeval overleden, 40 jaar.

1987:

*Er kantelde een tankwagen met 30 ton veevoer op De Fledders bovenop een auto, de bestuurder zat 2 uur vast in zijn auto.

1989:

*Er word een boerderij te De Fledders aangeboden voor f 198.000

*De Fledders 10 is te koop, f155.000

?

De Fledders 10 is een groep accommodatie geworden.

2007:

*Er is een Monument geplaatst, waar het kamp heeft gestaan. Het monument is een glas plaat met de tekst: Een Monument voor gisteren, vandaag en morgen. In 1942 verbleven in het nabijgelegen werkkamp "De Fledders" 120 Joodse medeburgers. Zij kwamen niet meer terug.

2016:

Er is een bom gevonden op een aardappelveld te De Fledders.

Interneringskamp "De Fledders". Het 1e krantenartikel: 57 cent is het uurloon, in 1951 !!!! Kantine beheerder voor 10 gulden per week gevraagd, 1946.

De andere krantenartikelen zijn van 1951-1952. De verkoop van de barakken 1955-1957.

Het artikel over het boek is van 2004.

Werkkamp "De Fledders".

Gedenkplaat de Fledders:

EEN MONUMENT VOOR GISTEREN, VANDAAG EN MORGEN.

IN 1942 VERBLEVEN IN HET NABIJGELEGEN WERKKAMP "DE FLEDDERS"120 JOODSE MEDEBURGERS. ZIJ KWAMEN NIET MEER TERUG.

DE VERHUIZING IN 1952/1953.

We moeten onze boerderij te Halerbrug in 1952 verlaten (reden is vermeld bij: Opa Goossen Braker) en mijn ouders kregen via een loting een huurboerderij van de Domeinen te De Fledders. De boerderij was nog niet helemaal klaar en wij gingen tijdelijk in de "Vluchtheuvel" te Norg wonen. In een vakantie huisje, van eind 1952 tot april 1953. Mijn moeder zorgde voor haar 3 kleine kinderen en mijn vader zorgde dat de spullen van de boerderij te Halerbrug naar de Fledders kwamen. De koeien stonden bij familie op de stal. De paarden waren bij een boer in Westervelde ondergebracht.

In de eerste week van februari in 1953 kwamen er enkele dames aan de deur bij ons zomerhuisje in "De Vluchtheuvel", ze vroegen mijn moeder of ze kleding, dekens e.d. wilde geven. Mijn moeder wist niet waarom, we hadden geen radio in het huisje. De dames vertelden van de watersnoodramp.

APRIL 1953, EINDELIJK DE BOERDERIJ IS BIJNA KLAAR......

MAAR.....GEEN GAS, WATER EN ELECTRICITEIT!!!

April 1953, we gaan verhuizen maar het huis is nog steeds niet helemaal af en we gaan eerst wonen in een schuurtje, wat later ons kippenhok werd. We betalen pacht voor het land vanaf 16 april 1953 en vanaf 1 mei betalen we ook voor de boerderij. Tot 1956 is de pacht f 2625 en na 1956 is het f 3125 per jaar (weer voor 3 jaar). De totale oppervlakte is bijna 25 h.a., dit is inclusief de sloten, de wal e.d.

Ons gezin. Het kippenschuurtje, waar we even woonden. Met z'n drietjes op de waterput (er was geen waterleiding). Voor het huis, er was nog geen bloementuin. Bij de voordeur, die nooit is gebruikt (zat aan de verkeerde kant). Bij de Kerstboom met echte kaarsjes en een gaslamp (er was geen elektriciteit).

Opa Jan Wolters had een auto, hij heeft geholpen met de verhuizing. Hij kocht zijn auto in 1950 voor f 3000. Hij kwam ook vaak op de boerderij helpen.

Onze gebruiksvoorwerpen vanaf 1953: Gaskousje (paste in de lamp, maar was o zo snel stuk). Waterpomp, hadden we in de keuken. Kookpot voor de was, stond buiten bij de paardenstal. Er moest hout onder. Wringer, om de was een beetje droog aan de waslijn te krijgen. Gasstrijkijzer, werkte op butogas. Gasstel en oven, dit werkte op een butogasfles. Kolenkachel in de voorkamer. Kolenkit, om kolen mee te halen (schuurtje) en in de kachel te gooien. Mattenklopper, om de vloerkleden te kloppen.

In 1955, de bloementuin is aangelegd, ontwerp van moeders, ze hebben geld van de domeinen gehad voor de aanleg van de voortuin. Pa en Ellen (nichtje) gaan met de kar en het paard naar het land. Koren maaien, Pa, Ma, Jan en Ina. Aan het op hokken, de 2 harde werkers. De schuur, waar hooi in kwam en de machines, door de deur kom je in de koeienstal. Koren in de mijt. Moeders aan het melken met de hand. Pa en ma aan het melken met de hand (later kwam er een melkmachine op benzine). Ma giet de melk door de zeef in de melkbus, Ellen kijkt toe, de bussen staan op een fietskar en worden als ze vol zijn aan de weg gezet.

We melken 2 x per dag, 's morgens vroeg en rond 17 uur. We hebben 13 koeien en 6 pinken, de stal is hiermee vol. In de zomer wordt het water voor onze koeien gepomt uit de Leemwijk, maar in droog jaar werd het verboden door Justitie, de Leemwijk was van hun!! Wij hadden nog geen waterleiding! Mijn moeder stond alleen voor de boerderij, pa lag in het ziekenhuis. Ma stapte in de auto naar de directeur van de gevangenis voor een gesprek en de koeien kregen weer water.......

Rechts van het huis staat de gierpomp (wit), deze staat op een paal. Aan deze kant is ook de voordeur. De eerste 8 kleine raampjes zijn van de koeienstal, daarachter de pinkenstal. Achter de boswal is ons land. Het grote raam links was de kamer, daarvoor een slaapkamer en het raam rechts was een voorkamer. Toen we electrisch kregen hebben mijn ouders de kamer en slaapkamer tot 1 kamer gemaakt en de voorkamer werd slaapkamer. Boven zijn 4 slaapkamers. Aan de rechterkant was ook de paardenstal en daarachter een schuur.

De 1e fiets voor Goos! Ons gezin. Vaak was er familie op bezoek uit Leiden en Den Haag, helpen vonden ze leuk! Ook kwamen er vaak Gewa 's uit Veenhuizen helpen en iets bijverdienen. Nichtje Ellen uit Den Haag bij de kalfjes.

Melken.

's Zomers melken op het land, deze melkmachine ging aan de praat met een benzinemotor. Aankoop melkmachine op een bezine motor in 1959. Onze melkbussen zetten we aan de straat en worden opgehaald en gaan naar de melkfabriek in Norg.

Rond 1955/60 deed de melkfabriek bij de schone (retour) bussen een envelop met geld op de deksel voor de geleverde melk. De bussen werden aan de straat bij ons huis gezet. Ze werden meestal niet direct opgehaald. Nooit miste er geld........

Ons varkensschuurtje en erachter het timmerschuurtje, pa maakt een bok! Een varken van ons met jonge motten. Ina helpt bij de geboorte van de biggetjes.

We hebben kippen en 80 ganzen. Henk, Ina en Ellen bij de kippen. Onze tractor, de ganzen (wit) lopen bij de boswal in het land. Ina op het paard. Krant ganzen 1968.

We kopen onze 1e tractor in 1959 voor f 8000, er komen nog allerlei machines bij die achter de tractor kunnen.

Moeders trots, een mooie bloementuin. Pa kweekt de plantjes voor in de bloementuin. De aanleg en verzorging van de bloemen tuin was de taak van ma. Kleurenfoto: Inmiddels al een mooie bloementuin en naast het huis is de singel begroeid. Er gaat een witte kabel over het dak, voor de t.v. antenne, zodra we stroom hadden was er een t.v. Op het dak van onze boerderij staat een Uilenbord. Achter de boerderij was een grote groente tuin. We aten altijd uit de tuin en in de winter uit de wek of Keulse pot. Aardappelen kwamen in kistjes te staan. Alle groente wat over was van de tuin werd voor de winter ingewekt. Snijboontjes gingen in de Keulse pot. Het wekken stopte toen de electriciteit kwam, want ja een vrieser is toch een stuk gemakkelijker. Onze telefoon en tel. nummer. De telefoon hing in de gang, vaak brachten we een stoel bij tel. van bep. mensen.

1964. Waterleiding en gas!

1965, onze 1e auto voor f 5985. Een Ford Taunus 12 m. Het kenteken is FM-54-36.

1965, onze kippenschuur en onze 1e kippenschuurtje in 1953

1965

Er komt een uitbreiding van de boerderij, mijn broer gaat ook op de boerderij werken. Er komt een grote pluimveehok van 30 x 10 m. naast de boerderij. De aanschaf is f 43.000. Er komen 3000 kippen in de kippenschuur, ze kosten dan f 23.000. Dit is ruim f 7.50 per kip. Na een jaar worden ze weer verkocht voor f 3,- of f 3.50. Wij hebben de kippen alleen voor de leg. Achter in de kippenschuur is de silo waarin het kippenvoer zit. Als deze leeg is wordt hij schoongeklopt en komen er altijd muizen uit rennen met volle buikjes.

MIJN KLEUTERSCHOOL.

Gevangenis Norgerhaven, 1e gesticht. Schoolfoto binnen en in de zandbak. Ik sta bij het hek van de kleuterschool, met witte strik. Willemina op de kleuterschool te Veenhuizen, 3e van links. Geheel links is de kleuterschool, (lage dakje). Hoofdingang gevangenis is rechts te zien. Het 1e gesticht. Via de dam naar de hoofdingang naar de gevangenis fietste ik links af naar de kleuterschool.

Vanaf September 1955, ik ga naar de kleuterschool in Veenhuizen. Het is in de hoek van de gevangenis van het 1e gesticht. Ik ging op mijn fietsje naar de school. Ik moest over het binnenpad, dit was vanaf Vos tot het 1e gesticht over een zandweg.

Norgerhaven, tekening 1953. In mijn schooltijd liepen groepen gevangenen gewoon door Veenhuizen, ik fietste er gewoon langs naar school! De Gewa's (gestichtswachten) liepen in uniform. Advertenties van 1962. Kaartje met het Justitie gebied, het x is onze boerderij.

ZWEMMEN

We gingen zwemmen in het Esmeer of in het zwembad te Veenhuizen.

Esmeer: Gratis zwemmen in het Esmeer, we gingen met zijn allen in de auto of zelf op ons fietsje over de sluis.

Zwembad: Het zwembad in Veenhuizen in 1960, het was toen een zwembad van justitie en alle kinderen mochten gratis zwemmen (kinderen van justitie medewerkers), alleen wij moesten een abonnement kopen omdat mijn vader niet voor justitie werkte. We gingen direct na school zwemmen, (een paar honderd meter vanaf school) en dan voor het eten naar huis. Zwemdiplima A gehaald! Voor B moest ik naar Assen. Kaartje Esmeer en zwembad.

Mevr.van Veen is de sluiswachter, krant 1961, dochter Annie, een schoolvriendin, overleed op na een auto ongeluk in 1962, 11 jaar. Graftombe geeft een andere overlijdensdatum aan. De 2 huizen bij de sluis, links woonde de fam. Pals en rechts bij de sluis de fam. v.d. Veen.

LAGERE SCHOOl te Veenhuizen.

Klas 1-3 met de boevenbus naar school. Christelijke Lagere School te Veenhuizen. Voorin het woonhuis van de hoofdmeester en gezin, eerst meester Poortman, daarna Meester Meester.

Het schoolrapport in een mooi zwart hoesje. Onze schoolfoto. Schoolreisje met de bus naar.......? Meester Poortman, Roemers en Meester. Van Brontsema en De Vries helaas geen foto. Advertentie K. Roemers, 1954. Verbouwing van de kerk naar een school, 1927.

September 1957, ik ga naar de Christelijke Basis School te Veenhuizen. De eerste 2 klassen was er juf Brontsema. In klas 3 en 4 hadden we eerst meester Roemers en al snel Meester De Vries. Wat kon hij mooi vertellen over Ratje. De 2 laatste klassen zat ik bij meester Meester. Ik werd soms door zijn vrouw uit de klas gehaald, ik mocht dan even op hun zoontje (baby) en dochtertje passen. Mevrouw Meester moest dan even een boodschap doen.

Ik fietste de eerste jaren tot het 1e gesticht (gevangenis) en ging dan verder met de schoolbus waar alle justitiekinderen ook mee naar school werden gebracht. Het was gewoon dezelfde bus waar soms ook de gevangene werden vervoerd van de gevangenis naar hun werkplaats. De laatste 3 schooljaren moest ik helemaal fietsen.

Meneer Poortman was de hoofdmeester toen ik op school kwam. Juf Brontsema was de juf van klas 1 en 2.

Meester Roemers heb ik tot Kerst in de 3e klas. Daarna kwam meester de Vries, vanaf Kerst in klas 3 en in klas 4. Meester Meester was de meester van mijn klas 5 en klas 6.

Kerk.

Voor de kerk gaan we naar Veenhuizen.We gingen de eerste jaren naar het Gereformeerde witte kerkje, eerst op de fiets, toen op de solex, toen een zundapp brommer en toen met de auto......

Ons witte kerkje, het Heuveltje. Vroeger was dit een leprozenhuis. Na het verzetsmonument, naast het 2e gesticht Esserheem, ga je rechtsaf over een boslaantje, aan het eind is het witte kerkje, het Heuveltje genaamd. Er kwamen ook gevangen tijdens de kerdienst. Bij alle deuren stond buiten een Gewa. Dominee N.v. Haeringen is van 1946-1968 dominee en tot 1971 geestelijk verzorger in de gevangenissen. In de kerk. Een trouwerij in de witte kerk, ds. N. van Haeringen is de voorganger. Bruidspaar onbekend. 25 jaar dominee in 1957. Krant, boeken gevraagd, 1879. Art. over lepra, 1867. Nog 2 x het Heuveltje.

Nadat we samen op weg gingen.......gingen we naar de koepelkerk.

De koepelkerk, hier kwamen ook de gevangenen in de kerk, ze zaten op het achterste bankjes.

Buiten stond bij elke deur een Gewa (gestichtswacht). Ds. van Haeringen en daarna ds. Pennekamp waren de dominees. In het Pannenkoekenhuisje was de zondagsschool, kinderopvang, de clubs e.d. In de koepelkerk en het orgel. Het Pannenkoekenhuisje. Het Pannenkoekenhuisje en de Koepelkerk.

Verenigingsgebouw. Hier waren de feestavonden. Mijn ouders vierden hun 25 jarig huwelijk hier op 2-1-1971. Wij hadden met de 6e klas hier een school toneeluitvoering.

School uitvoering, 6e klas, "ROZEMARIJNTJE" in het Verenigingsgebouw.

Babs Bruins = Rozemarijntje , Sarien Visser = Liesje Netel,

Marja Kremer, Johan Poppema = maarschalk, Geeske Westendorp = koningin,

Bennie Poelstra = koning, Janneke Bruining = princes, Bert Pool, met gereedschapskist, Roelie Amsing = Beppie,

Lies de Vries = Japie, Tienke Pals = bosvrouwtje, Ina = Ria, Riek van Haeringen = Miep

(namen overgenomen uit opstelschrift van 1962)

Opstel geschreven in 1962, zomervakantie, de 6e klas:

Vakantie.

Vier dagen uit, 17 augustus tot 20 augustus 1962. Eindelijk gingen we met vakantie. We gaan naar Zuid-Limburg. Dan naar Duitsland, dan naar Nijmegen en dan weer terug. We vertrekken om 20 voor 9. Het regende heel hard. We gingen allemaal met onze eigen auto. We zijn in Overloon geweest. Daar was alles over de oorlog. Grote kanonnen stonden buiten, de rest binnen. 's Avonds kwamen we laat in Limburg aan. Daar zouden we slapen. We gingen vragen bij een pensionhouder, maar daar was het vol. Ze wezen ons een ander pension aan, maar dat was voor 4 personen. Het waren vriendelijke mensen, ze hebben even voor ons gebeld. De volgende morgen zijn we in een kabelzweefbaan geweest, toen naar een fluwelengrot. Een gids ging mee. De gids vertelde dat er 3 vrouwen 4 dagen en nachten in de grot hadden gezeten. Maar daar waren ze veilig. We waren met veel mensen in de grot. Daarna gingen we naar Aken en Monschau, daar waren prachtige hoge bergen. Als je achter je keek zag je al die velden met koren, prachtig. We hebben in Duitsland geslapen, maar duur hoor. Zondag zijn we naar Den Haag gegaan, naar mijn oom en tante gegaan. Ik heb met mijn nichtje gespeeld met de poppen. We zijn naar het Rozenpark in Den Haag geweest, dat was mooi. Hier hebben we ook geslapen. 's Morgens zijn we naar Leiden geweest, hier woont ook een oom en tante. Ze waren niet thuis. Toen zijn we naar de bloemenveiling Aalsmeer geweest. Toen zijn we naar Schiphol gegaan (toegangsprijs een kwartje). Grote vliegtuigen landen en steigen. Kleine busjes en karretjes reden heen en weer. Toen zijn we weer naar huis gegaan, we waren om half 6 weer op De Fledders. We hebben een prachtige reis gehad.

cijfer een 8

Opstel geschreven in 1963, 6e klas: Het werk van mijn vader.

Mijn vader is boer. Ik zou niets aan dit werk vinden. 's Winters gaat hij om 7 uur beginnen. Hij trekt oude kleren aan. Zet beneden de kachel aan (kolen), Dan gaat hij naar de stal. Hij trekt de motor aan (benzinemotor), dat is voor het water van de koeien. Het water komt uit de grond, dus grondwater. Dan gaat het water in een grote bak en dan naar kleine bakjes, waaruit de koeien kunnen drinken. De koeien krijgen hooi en bieten. Ook krijgen ze wel eens aardappelen. De paarden krijgen hooi, bieten en haver. De pinken krijgen hetzelfde als de koeien. De kippen krijgen haver. De kalfjes krijgen melk, net als een baby. De kalfjes hebben ook een naam: Ieneke, Janneke en Geeske. De koeien hebben ook namen, zoals Boukje 5 of Tieneke 4. Mijn vader zei een keer: Ina je mag wel een paar namen van vriendinnetjes uitzoeken. Daarom hebben ze deze namen. 's Zomers heeft mijn vader het drukker. Maar dan helpt mijn moeder en soms mijn opa. Zomers moeten ze voer voor de koeien maken: bijvoorbeeld van lang gras, hooi. En van ander gras gaat de kuil vol, dat wordt pasvoer. De bieten moeten dan op enen gezet worden. Aardappelen poten en rooien. Haver zaaien en maaien. Rogge zaaien en maaien. Ploegen en eggen, alles moet gebeuren. Ik had liever niet zo 'n drukke zomer want dan kunnen wij zomers langer met vakantie. cijfer een 7 ½

Vakantie.

1961, we gaan dagjes uit naar Noord Holland, pa heeft hier in dienst gelegen.

In 2016 krijg ik van pa zijn broer Ewold een zakmesje, dit had Albert aan Ewold gegeven in de oorlog!

1962, we gaan 4 dagen, naar Limburg, Monschau (D), Den Haag.

1963, we gaan naar Remonchamps

1964, we gaan naar Harderwijk

1965, we gaan naar Arnsberg

1966, we gingen naar Bomal, (B)

De eerste keer dat wij op vakantie gingen vonden de buren het maar gek, hoe kan een boer nu op vakantie gaan!! Maar het jaar daarop gingen de buren ook op vakantie. Mijn ouders regelden een buurjongen die al zelfstandig een boerderij kon runnen en de koeien kon melken. Natuurlijk kreeg hij dit betaald. Later heeft mijn oudste broer de boerderij gedaan in de vakanties. De eerste 2 jaren gingen we als gezin. Naar Harderwijk ging er een vriendinnetje van mij mee. In 1965 gingen mijn oom en tante mee en een neefje. Wij sliepen met zijn 5en in een punt tentje en mijn neefje in de auto, we waren met 1 auto!!! In 1966 gingen er 2 vriendinnen van mij mee. Bijna 50 jaar later kom ik nog wel eens 1 vriendin van toen tegen, ze weet het nog steeds...

Kaarten van Veenhuizen, de weg naar Bankenbos en de molen. Luchtfoto Esserheem. Winkel Roepe, wij gingen altijd naar Assen boodschappen doen.

Pa in dienst in dienst in 1940, hij moest de duinen bewaken in Noord Holland. 1961, We rijden over de afsluitdijk. In de duinen bij Den Helder, Jan, Goos, pa, Ina. Ma, Ina, pa en Jan.

1962.

Onderweg. Monschau. Rozentuin Den Haag, samen met Ellen. Ma, Jan, pa, tante Rie en oom Henk. Schiphol in 1962. Spelen op het strand in Den Haag.

Vakantie 1963

Remonchamps, camping aan de rivier en de grot!

Vakantie 1964, onderweg koffie. Vakantie 1965, Ma, Hennie, Jaap en Albertus. Vakantie 1966 (2), pa, Babs, Janneke, ma en Ina op Vakantie, op de camping in Bomal (B).

ALTIJD.

Altijd kwamen er gasten logeren op de boerderij. Eerst familie vooral uit Den Haag en Leiden. Maar ook neefjes en nichtjes. Later, toen de kinderen uit huis waren, kwamen er vakantie gasten uit het Westen vakantie houden in onze boerderij.

SNEEUWDUINEN, 1963.

We zijn op 2 januari ingesneeuwd. De school begint weer op 7 januari, Maar de weg is pas open op 9 januari. We hebben nog enkele daagjes vrij.

De melk word door de boeren zelf over de landerijen gereden en naar de melkfabriek in Norg gebracht, op de terug reis nemen ze boodschappen en post voor iedereen mee!

Langs De Fledders staan jonge bomen, daartussen was veel struikgewas. Na een heftige sneeuwval waaide het sneeuw tegen die bosjes aan en had je snel duinvorming. Wij zijn 1 x ingesneeuwd bij Vos. We waren naar het ziekenhuis in Assen geweest. Bij Vos konden we niet verder, Vos hebben ons toen geholpen en ons over het land naar huis gebracht. Er lag ongeveer 2 meter sneeuw op de weg!

WINKELEN

In het werkgesticht op de 1e is een winkeltje: Rouppe. Bij ons kwam elke week Ritskes uit Haulerwijk boodschappen brengen. Tot we een auto kregen en toen gingen we elke week een keertje naar Assen voor de boodschappen. Onze levensmiddelen haalden we bij Jan de Boer. Verder kon je bijna alles kopen bij Thomas.